Việt Nam chưa có tiêu chí tín dụng xanh riêng nên các việc cho vay hay phát hành trái phiếu đều sử dụng tiêu chuẩn quốc tế. Hiện, các khái niệm tài chính xanh vẫn chưa rõ ràng và toàn diện nên cần hoàn thiện hành lang pháp lý.
Đây là nhận định chung của các chuyên gia tại Hội thảo quốc gia “Thúc đẩy tài chính xanh hướng tới mục tiêu Net-Zero của Việt Nam” sáng 27/5, tại Hà Nội.
Cơ sở pháp lý cho tài chính xanh
Ông Tô Trần Hoà, Phó Vụ trưởng Vụ phát triển thị trường, Ủy ban chứng khoán Nhà nước cho hay, thực trạng của thị trường vốn xanh hiện nay còn nhiều hạn chế. Gần nhất vào năm 2024, các tổ chức mới huy động được 8.000 tỷ đồng trái phiếu xanh, nếu so với con số trái phiếu đã huy động trong năm 2024 thì con số này chỉ chiếm khoảng 1%.
Hiện thị trường Việt Nam chưa có tiêu chí tín dụng xanh, các hoạt động phát hành này đều sử dụng tiêu chuẩn quốc tế. Việc này đặt ra yêu cầu Việt Nam cần có những tiêu chí xanh để các tổ chức có căn cứ để phát hành.
Về khung pháp lý, thị trường tài chính Việt Nam đã đề cập đến phát triển tín dụng xanh, song những chính sách này mới mang tính nghị định và định hướng, cần phải hoàn thiện thêm.
Ông Tô Trần Hoà, Phó Vụ trưởng Vụ phát triển thị trường (Uỷ ban chứng khoán Nhà nước) phát biểu tại Hội thảoTháng 10/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành ký Quyết định số 1658/QĐ-TTg phê duyệt “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050” với mục tiêu giảm cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP, xanh hóa các ngành kinh tế, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn... Đồng thời, Chính phủ cũng ban hành Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/01/2022 quy định về các danh mục dự án được cấp tín dụng xanh và phát hành trái phiếu xanh…
Tháng 12/2023, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định số 1726/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 trong đó đặt mục tiêu phát triển các công cụ tài chính xanh, tài chính bền vững; đẩy mạnh công tác chuyển đổi số trong lĩnh vực chứng khoán…
Mới đây nhất, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân cũng đề cập đến việc đẩy mạnh phát triển tín dụng xanh. Nhà nước có cơ chế hỗ trợ lãi suất và khuyến khích các tổ chức tín dụng giảm lãi suất cho doanh nghiệp tư nhân vay để triển khai các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG).
Theo ông Hòa, kế hoạch phát triển thị trường vốn xanh của Uỷ ban Chứng khoán là xây dựng hạ tầng thị trường xanh và thị trường các-bon, giai đoạn 1 (2025-2027) chuẩn bị pháp lý, thí điểm sàn giao dịch các-bon, xây dựng hạ tầng kỹ thuật. Giai đoạn 2 (từ 2028) vận hành chính thức sàn giao dịch, mở rộng giao dịch, liên kết thị trường quốc tế.
Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phát biểu tại Hội thảoLực đẩy để đạt được mục tiêu giảm phát thải
Theo ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường): Việt Nam đã cam kết sẽ đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 với sự hỗ trợ của quốc tế về tài chính và công nghệ. Theo tính toán của Ngân hàng Thế giới để đạt phát thải ròng bằng 0 thì từ nay đến 2040 Việt Nam cần 360 tỷ USD, trong khi GDP khoảng 450-500 tỷ USD. Như vậy, con số để chuyển đổi rất lớn, cần huy động cả hệ thống chính trị, tư nhân, các định chế tài chính… cùng vào cuộc.
Sau COP26, các định chế tài chính đã cam kết tài trợ khoảng 130.000 tỷ USD cho nỗ lực chống biến đổi khí hậu toàn cầu. Việt Nam cần tiếp cận các nguồn tài chính xanh này có thể đạt được mục tiêu Net Zero vào 2050.
Theo ông Quang, hiện các khái niệm tài chính xanh vẫn chưa rõ ràng và chưa đề cập một cách toàn diện nên cần hoàn thiện hành lang pháp lý. Vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã trình Chính phủ xem xét bộ tiêu chí tài chính xanh, trong đó có 7 lĩnh vực xem xét được cấp tài chính xanh.
Quang cảnh hội thảoTheo đại diện các cơ quan quản lý, nguồn tài chính xanh cần phải trở thành lực đẩy giúp doanh nghiệp có vốn đầu tư giảm phát thải khí nhà kính, tạo tín chỉ carbon và có hội tham gia thị trường carbon thời gian tới.
Theo ông Nguyễn Thăng Long, đại diện Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính), thời gian qua, Bộ Tài chính đã có nhiều giải pháp cụ thể nhằm khuyến khích phát hành trái phiếu xanh, trong đó bao gồm việc xây dựng các quy định cụ thể để tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch cho thị trường tài chính xanh.
Đáng chú ý, để nhận được ưu đãi tài chính dành cho trái phiếu xanh, ông Long nhấn mạnh rằng các dự án và trái phiếu phát hành phải được thẩm định và thông qua bởi Chính phủ, theo quy định trong Nghị định 08. Việc này nhằm kiểm soát nguồn vốn, đảm bảo những dự án “xanh” được tiếp cận các chính sách hỗ trợ và ưu đãi đặc biệt.
Trong bối cảnh Việt Nam cam kết mạnh mẽ với các mục tiêu phát triển bền vững và khí hậu, việc hoàn thiện chính sách, làm rõ cơ chế ưu đãi và tăng cường triển khai thực tế sẽ là chìa khóa để mở rộng thị trường tài chính xanh trong thời gian tới.