Từ ngày 25 đến 27/2/2025, phiên họp mở rộng Hội nghị các bên tham gia Công ước đa dạng sinh học lần thứ 16 (COP16) đã diễn ra tại Thành phố Rome (Italy).
Tại phiên họp mở rộng COP16, các bên đã tham gia thảo luận và thông qua các nội dung còn lại chưa đạt được thỏa thuận tại phiên họp COP16 được tổ chức tại Colombia năm 2024.
Nội dung phiên họp xoay quanh vấn đề tài chính và chiến lược huy động nguồn lực cho đa dạng sinh học, lập kế hoạch, giám sát, báo cáo và đánh giá, cũng như hoàn thiện bộ chỉ số để đo lường tiến độ thực hiện Khung đa dạng sinh học toàn cầu. Tham dự Hội nghị có các đoàn đại biểu của hơn 150 nước thành viên Công ước Đa dạng sinh học, đại diện của các tổ chức liên hợp quốc, các tổ chức quốc tế, các cơ quan nghiên cứu, khoa học, các tổ chức bảo tồn. Phía đoàn Việt Nam có đại diện của Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Ngoại giao tham dự Hội nghị.
Tại phiên họp, đoàn Việt Nam tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của việc hợp tác và huy động nguồn lực để giải quyết các mục tiêu toàn cầu về đa dạng sinh học.
“Chiến lược quốc gia về đa dạng sinh học đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 của Việt Nam đã khẳng định quan điểm tăng cường nguồn lực, ưu tiên đầu tư bảo tồn đa dạng sinh học, phục hồi và phát triển các hệ sinh thái tự nhiên; đẩy mạnh xã hội hóa và tăng cường hợp tác quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học. Thông qua việc thực hiện Chiến lược quốc gia, Việt Nam thể hiện trách nhiệm và nỗ lực đóng góp thực hiện thành công các mục tiêu của KMGBF”, TS. Hoàng Thị Thanh Nhàn, Phó Cục trưởng Cục Bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học chia sẻ.
Sau các cuộc đàm phán căng thẳng, phiên mở rộng của COP16 đã đạt được những thỏa thuận quan trọng, có ý nghĩa đặc biệt trong tiến trình thực hiện Khung đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh-Montreal (KMGBF).
Khai mạc phiên họp mở rộng của hội nghị. Các thành tựu chính
Hội nghị đã thông qua Chiến lược huy động nguồn lực trong đó xác định một loạt các công cụ, cơ chế và thể chế có thể được khai thác để huy động các quỹ cần thiết cho việc thực hiện KMGBF; bao gồm tài chính công từ các quốc gia, các nguồn lực tư nhân và từ thiện, ngân hàng phát triển đa phương, tài chính hỗn hợp và các cách tiếp cận mới khác. Quyết định này cũng phù hợp với hướng dẫn của COP đối với Quỹ Môi trường Toàn cầu thông qua việc thành lập Quỹ Khung Đa dạng sinh học toàn cầu (GBFF) trong giai đoạn từ tháng 6 năm 2022 đến tháng 12 năm 2024, đã phê duyệt hơn 3 tỷ USD để hỗ trợ thực hiện KMGBF, huy động được hơn 22 tỷ USD đồng tài trợ, trong đó có 1,9 tỷ USD từ khu vực tư nhân.
Các Bên tham gia Công ước đã nhất trí về lộ trình huy động tài chính nhằm thu hẹp khoảng cách tài chính cho bảo tồn đa dạng sinh học toàn cầu nhằm đạt được mục tiêu huy động ít nhất đạt 200 tỷ USD vào năm 2030, bao gồm 20 tỷ USD mỗi năm kể từ năm 2025 và tăng lên 30 tỷ đô la Mỹ mỗi năm vào năm 2030; bao gồm: i) cam kết thiết lập các thỏa thuận lâu dài cho cơ chế tài chính phù hợp với Điều 21 và 39 của Công ước đồng thời cải thiện các công cụ tài chính hiện có; ii) đề ra các nguyên tắc và phương thức phát triển của các công cụ tài chính hiện có và thiết lập các công cụ mới; iii) xác định lộ trình các hoạt động và các mốc ra quyết định từ nay đến các cuộc họp lần thứ 17, 18 và 19 của Hội nghị các bên tham gia Công ước về Đa dạng sinh học, cho đến năm 2030.
Đồng thời, COP16 cũng thông qua Cơ chế lập kế hoạch, giám sát, báo cáo và rà soát (PMRR): Các bên tham gia đã nhất trí về bộ chỉ số và cách thức đo lường để giám sát việc thực hiện các mục tiêu của KMGBF ở cấp quốc gia và toàn cầu. Ngoài ra, các Bên đã nhất trí về cách thức báo cáo về tiến độ quốc gia của họ, bao gồm cả việc sử dụng các chỉ số trong việc đạt được các mục tiêu và mục tiêu của KMGBF. Các quyết định của COP16 sẽ nâng cao trách nhiệm và tính minh bạch trong việc thực hiện và giám sát KMGBF. Ngoài ra, COP cũng đã thông qua phương thức hợp tác với các Hiệp định môi trường đa phương, điều kiện bổ nhiệm Tổng thư ký của CBD, và thông qua các phương thức vận hành cơ chế đa phương để chia sẻ lợi ích công bằng và bình đẳng từ việc sử dụng thông tin trình tự kỹ thuật số trên nguồn gen, bao gồm cả Quỹ Cali.
Khởi động Quỹ Cali về chia sẻ lợi ích từ thông tin trình tự kỹ thuật số về nguồn gen
COP16 tại Cali, Colombia, đã thông qua việc thiết lập Quỹ Cali để chia sẻ lợi ích công bằng và công bằng từ việc sử dụng Thông tin trình tự kỹ thuật số về nguồn gen (DSI), mở ra một chương mới trong việc huy động tài chính tư nhân cho đa dạng sinh học.
Quỹ Cali - sẽ nhận được sự đóng góp từ các tổ chức khu vực tư nhân sử dụng DSI cho mục đích thương mại, được ra mắt vào ngày 26 tháng 2 năm 2025, bên lề phiên họp tiếp tục của COP16. Bằng cách tận dụng nguồn vốn từ khu vực tư nhân, Quỹ mở ra một kỷ nguyên mới cho tài chính đa dạng sinh học. Các công ty sử dụng thương mại dữ liệu từ các nguồn gen trong tự nhiên trong một loạt các ngành công nghiệp sinh lợi hiện được kỳ vọng sẽ đóng góp một phần doanh thu hoặc lợi nhuận của họ cho Quỹ. Các khoản đóng góp cho Quỹ Cali sẽ được phân bổ cho việc thực hiện Công ước về Đa dạng sinh học, bao gồm cả việc hỗ trợ việc thực hiện Khung đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh-Montreal (KMGBF). Ít nhất 50% nguồn lực của Quỹ Cali sẽ được phân bổ cho các dân tộc bản địa và cộng đồng địa phương, công nhận vai trò của họ với tư cách là người bảo vệ đa dạng sinh học.
"Những ngày làm việc ở Rome đã thể hiện cam kết của các Bên trong việc thúc đẩy việc thực hiện Khuôn khổ Đa dạng sinh học Toàn cầu. Chủ tịch COP 16 ghi nhận nỗ lực tập thể để đạt được sự đồng thuận về các vấn đề chính đang bị để ngỏ ở phiên họp COP16 tại Cali", Susana Muhamad, Chủ tịch COP 16 nói, "Chúng tôi đánh giá cao sự sẵn sàng của tất cả các quốc gia và Ban Thư ký Công ước vì sự cống hiến của họ để tiếp tục củng cố chương trình nghị sự đa dạng sinh học toàn cầu. Chỉ bằng cách làm việc cùng nhau, chúng ta mới có thể biến Hòa bình với Thiên nhiên thành hiện thực."
COP16 đã khép lại thành công trong việc đặt nền móng thực hiện Khung Đa dạng Sinh học Toàn cầu Côn Minh-Montreal. Các thỏa thuận về huy động tài chính và giám sát tiến độ đánh dấu một bước tiến quan trọng trong nỗ lực chung để bảo vệ thiên nhiên và hướng tới một thế giới sống hài hòa với thiên nhiên vào năm 2050.