Việt Nam đang có cơ hội quan trọng để giảm tỷ lệ hút thuốc, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và tăng nguồn thu ngân sách bằng cách thực hiện một chính sách thuế thuốc lá mạnh mẽ và hiệu quả.
Để đạt được mục tiêu này, các khuyến nghị về chính sách thuế thuốc lá, trong đó, áp dụng hệ thống thuế hỗn hợp với mức thuế tuyệt đối đủ mạnh, tăng theo lộ trình rõ ràng và phù hợp với mức thu nhập.
Chuyển đổi từ hệ thống thuế tỷ lệ hiện tại sang hệ thống thuế hỗn hợp, bao gồm thuế tuyệt đối đủ mạnh để hạn chế tiêu dùng thuốc lá. Phương án thuế do Bộ Y tế và WHO khuyến nghị là áp dụng hệ thống thuế hỗn hợp bao gồm thuế tỷ lệ đạt 75% giá bán lẻ và thuế tuyệt đối tăng lên ít nhất 5.000 đồng mỗi bao thuốc vào năm 2026 và tăng dần theo lộ trình tới 15.000 đồng mỗi bao vào năm 2030 để đảm bảo giá thuốc lá không trở nên rẻ hơn theo thời gian. Thuế tuyệt đối phải đủ mạnh để đảm bảo tác động đủ lớn và lâu dài.
Ảnh minh họa. Ảnh: Báo Kinh tế & Đô thị Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy, thuế hỗn hợp giúp giảm tiêu thụ thuốc lá đáng kể đồng thời tăng nguồn thu ngân sách ổn định. Định kỳ điều chỉnh mức thuế theo lạm phát và mức tăng thu nhập bình quân để duy trì hiệu quả chính sách trong dài hạn.
Thêm một khuyến nghị về chính sách thuế thuốc lá đó là hướng nguồn thu thuế thuốc lá vào các chương trình y tế và phát triển xã hội. Sử dụng nguồn thu từ thuế thuốc lá để tài trợ cho các chương trình phòng chống tác hại thuốc lá, chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Việt Nam đầu tư vào các biện pháp phòng ngừa, truyền thông và điều trị các bệnh liên quan đến thuốc lá. Giáo dục, hỗ trợ nông dân, người lao động trong ngành công nghiệp thuốc lá chuyển đổi việc làm sang các ngành bền vững hơn.
Cùng với việc xây dựng các chính sách khuyến khích và hỗ trợ nông dân trồng thuốc lá chuyển đổi sang các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao hơn, thân thiện với môi trường. Để đảm bảo sinh kế ổn định cho lao động trong ngành thuốc lá, Việt Nam cung cấp chương trình đào tạo nghề và tạo việc làm mới trong các lĩnh vực công nghiệp xanh và nông nghiệp bền vững.
Bên cạnh đó, Việt Nam tăng cường thực thi và kiểm soát buôn lậu thuốc lá. Trong đó, củng cố hệ thống giám sát thị trường, tăng cường kiểm soát buôn lậu thuốc lá bằng cách sử dụng công nghệ theo dõi sản phẩm và các biện pháp pháp lý nghiêm khắc.
Ngoài ra, để kiểm soát dòng chảy thuốc lá nhập lậu, nước ta phối hợp với các nước láng giềng, đồng thời thực thi các quy định nghiêm ngặt về quảng cáo, khuyến mại và tài trợ của ngành công nghiệp thuốc lá.