Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam 2025: Kết nối công nghệ - khơi thông chính sách - hướng tới đại dương xanh

Nhân Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam 2025 (từ ngày 1-8/6) và Ngày Đại dương thế giới 8/6, ông Nguyễn Đức Toàn, Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam đã trao đổi nhiều nội dung về các hoạt động thiết thực nhân sự kiện này.

* Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam năm 2025 và Ngày Đại dương thế giới năm nay được tổ chức trong bối cảnh nào? Chủ đề năm nay mang thông điệp gì và có ý nghĩa ra sao đối với công tác bảo vệ tài nguyên, môi trường biển hiện nay, thưa ông?

Ông Nguyễn Đức Toàn: - Năm 2025, Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam và Ngày Đại dương thế giới được tổ chức trong bối cảnh đặc biệt, cả ở trong nước và trên bình diện quốc tế. Nhiều quốc gia, tổ chức đang tập trung phát triển kinh tế theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn dựa trên đổi mới sáng tạo để vừa bảo đảm phát triển nhanh, phát triển bền vững vừa giải quyết được những thách thức về biến đổi khí hậu, nước biển dâng, ô nhiễm rác nhựa, suy thoái hệ sinh thái biển… Ngoài ra cạnh tranh chiến lược về khai thác, sử dụng tài nguyên biển đang ngày càng trở nên gay gắt, phức tạp.

Đối với Việt Nam, quốc gia với đường bờ biển dài hơn 3.260 km và diện tích vùng biển trên 1 triệu km², bảo vệ môi trường, hệ sinh thái biển và phát triển kinh tế biển không còn là hai lựa chọn riêng rẽ, mà đòi hỏi sự gắn kết. Đòi hỏi giải pháp căn cơ, lâu dài để giải quyết thật tốt vấn đề. Trong bối cảnh đó, Cục Biển và Hải đảo Việt Nam đã tham mưu Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xác định chủ đề chính thức của Tuần lễ năm nay là: “Công nghệ xanh để đại dương bền vững”. 

Đây là một chủ đề mang tính dẫn dắt, thể hiện rõ định hướng chiến lược của Việt Nam trong việc lấy khoa học - công nghệ - đổi mới sáng tạo làm động lực trung tâm để giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa phát triển và bảo tồn; giữa khai thác nguồn lợi biển và gìn giữ tài nguyên, môi trường biển một cách chủ động, hiện đại và hiệu quả.

Chủ đề năm nay truyền tải thông điệp: Thứ nhất, đặt công nghệ vào vị trí tiên phong trong quản trị biển hiện đại - từ hệ thống giám sát môi trường biển bằng cảm biến, AI, vệ tinh, đến ứng dụng dữ liệu lớn (big data), số hóa quy hoạch không gian biển, quản lý ngư trường, dự báo tai biến thiên nhiên ven bờ…

Thứ hai, khẳng định rằng bảo vệ biển không chỉ là việc của ngành môi trường, mà là sứ mệnh chung của toàn xã hội - từ người dân ven biển, ngư dân, doanh nghiệp, đến thế hệ trẻ, các nhà khoa học, startup và nhà hoạch định chính sách.

Thứ ba, chủ đề gắn bảo vệ môi trường với phát triển kinh tế và chủ quyền quốc gia. Biển xanh - không ô nhiễm - chính là nền tảng để xây dựng một nền kinh tế biển giàu mạnh, hiện đại và độc lập, là tuyến đầu bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, là niềm tự hào và cơ hội của dân tộc Việt Nam trong kỷ nguyên phát triển mới.

Với tinh thần đó, Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam năm 2025 không chỉ là một chuỗi sự kiện hưởng ứng, mà còn là cột mốc khẳng định bước tiến mới trong tư duy phát triển biển của Việt Nam - hướng tới một đại dương bền vững, một quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển, chủ động hội nhập, và tiên phong trong chuyển đổi xanh khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

* Là cơ quan đầu mối, Cục Biển và Hải đảo Việt Nam đã chuẩn bị những nội dung gì nổi bật để hưởng ứng Tuần lễ Biển và Hải đảo năm nay? Có điểm mới gì trong cách tổ chức so với các năm trước không, thưa ông?

Ông Nguyễn Đức Toàn: - Bên cạnh việc tham mưu Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ đề của Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam, Cục đã tham mưu Bộ và phối hợp với các cơ quan có liên để thực hiện 3 nội dung trọng tâm để làm nổi bật sự kiện này là truyền thông toàn diện về vai trò của công nghệ xanh trong bảo vệ biển và phát triển kinh tế biển: Triển khai chiến dịch truyền thông đồng bộ, trên nhiều nền tảng khác nhau để nhằm lan tỏa các kiến thức, hình ảnh và giải pháp công nghệ liên quan đến biển như: Hệ thống cảm biến giám sát rác thải trôi nổi; Dữ liệu số hóa bản đồ môi trường biển; Công nghệ nuôi biển tuần hoàn, lưới đánh cá thân thiện sinh thái; Thúc đẩy ứng dụng AI, IoT trong quản lý thủy sản và hệ sinh thái ven bờ… 

Tất cả đều hướng đến mục tiêu: đưa khoa học biển và công nghệ xanh đến gần hơn với cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Đặc biệt, tổ chức sự kiện cấp quốc gia kết nối khoa học - chính sách - doanh nghiệp, trong đó có nội dung liên quan đến phát triển bền vững kinh tế biển như Lễ phát động toàn quốc; Hội thảo quốc gia về công nghệ xanh và đại dương bền vững; thúc đẩy các mô hình thực tiễn ở địa phương và cộng đồng ven biển…

Về điểm mới trong cách tổ chức năm 2025, chúng tôi cho rằng “công nghệ, công nghệ xanh” là điểm nhấn xuyên suốt trong toàn bộ chương trình. Tuần lễ Biển và Hải đảo được tích hợp với một nền tảng trực tuyến quản lý tập trung hoạt động hưởng ứng trên cả nước - nơi các địa phương có thể báo cáo, chia sẻ hình ảnh, video, kết quả thực hiện theo thời gian thực. Đây là một bước tiến quan trọng để lan tỏa hiệu quả chiến dịch.

Nhìn chung, Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam 2025 không chỉ là một sự kiện mang tính biểu tượng, mà là lời hiệu triệu mạnh mẽ: Kết nối công nghệ - đánh thức cộng đồng - khơi thông chính sách - hướng tới đại dương xanh, phát triển kinh tế biển mạnh mẽ, hiện đại, bền vững và mang đậm bản sắc Việt Nam trong kỷ nguyên xanh.

* Nghị quyết 36-NQ/TW của Trung ương đã đặt ra mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia mạnh về biển, phát triển bền vững kinh tế biển. Ông đánh giá thế nào về vai trò của Tuần lễ Biển và Hải đảo trong việc lan tỏa tinh thần và nội dung của Nghị quyết này đến các cấp, các ngành và toàn xã hội?

Ông Nguyễn Đức Toàn: - Nghị quyết 36-NQ/TW của Trung ương là định hướng chiến lược dài hạn nhằm đưa Việt Nam trở thành quốc gia mạnh về biển, phát triển kinh tế biển bền vững trên nền tảng bảo vệ môi trường, đảm bảo quốc phòng - an ninh và chủ động hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, để Nghị quyết đi vào cuộc sống, điều quan trọng là phải chuyển hóa tư duy chính sách thành nhận thức và hành động cụ thể trong toàn xã hội.

Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam chính là một dịp rất quan trọng để chúng ta đưa Nghị quyết vào cuộc sống. Đây không chỉ là một sự kiện truyền thông, mà cũng là cơ hội để chúng ta có sự kết nối chính sách - cộng đồng - doanh nghiệp, lan tỏa tinh thần yêu biển, trách nhiệm với biển và khát vọng vươn ra biển lớn của dân tộc ta.

Thông qua các chủ đề hằng năm gắn với thực tiễn - như năm nay là “Công nghệ xanh để đại dương bền vững” - Tuần lễ giúp cụ thể hóa các nội dung trong Nghị quyết 36 thành thông điệp gần gũi, dễ hiểu, dễ thực hiện và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và quản trị biển hiện đại để phát triển bền vững kinh tế biển.

Chúng tôi cho rằng các hoạt động của Tuần lễ từ trung ương đến địa phương, từ cơ quan nhà nước đến cộng đồng dân cư, doanh nghiệp, thanh niên… đã thực sự gắn kết trách nhiệm và hành động vì biển cả. Khi mỗi người dân Việt Nam hiểu, yêu và hành động vì đại dương, thì chính là lúc Nghị quyết 36-NQ/TW được thực hiện sâu rộng và bền vững nhất.

* Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, nước biển dâng và suy thoái hệ sinh thái biển đang là những thách thức lớn, Cục đã và đang triển khai những giải pháp nào để ứng phó hiệu quả, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế biển xanh, bền vững?

Ông Nguyễn Đức Toàn: - Trong những năm qua, với vai trò là cơ quan chủ trì tham mưu Bộ trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt: Quy hoạch không gian biển quốc gia, Quy hoạch tổng thể khai thác sử dụng bền vững tài nguyên vùng bờ và Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo, để phát triển bền vững kinh tế biển, chúng tôi đã lồng ghép nhiều giải pháp để ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng và suy thoái hệ sinh thái biển, đồng thời thúc đẩy kinh tế biển xanh, bền vững.

Cụ thể là các nhóm nhóm giải pháp như: bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái biển; Kiểm soát chặt chẽ các hoạt động gây ô nhiễm môi trường biển như xả thải, lấn biển, khai thác tài nguyên bất hợp pháp; xây dựng các mô hình kinh tế biển xanh; quản lý và sử dụng tài nguyên biển bền vững; nâng cao nhận thức cộng đồng về môi trường biển:

Ngoài ra, Cục Biển và Hải đảo cũng phối hợp với các bộ, ngành, địa phương và các tổ chức quốc tế để thực hiện các chương trình ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường biển; Triển khai các nội dung nêu tại Nghị quyết số 122/NQ-CP ban hành Kế hoạch thực hiện Kết luận số 81-KL/TW ngày 04/6/2024 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường; Quyết định số 1539/QĐ-TTg ngày 10/12/2024 phê duyệt Đề án mở rộng, thành lập mới các khu bảo tồn biển, khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản, phục hồi các hệ sinh thái biển đến năm 2030.

* Ông có kỳ vọng gì từ các hoạt động hưởng ứng Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam 2025, đặc biệt là đối với nhận thức và hành động của người dân, doanh nghiệp và chính quyền địa phương trong việc chung tay thực hiện các chiến lược lớn về biển, hướng tới phát triển bền vững và bảo vệ chủ quyền biển đảo quốc gia?

Ông Nguyễn Đức Toàn: - Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam là dịp quan trọng để nâng cao, lan tỏa tinh thần yêu biển, thể hiện trách nhiệm gìn giữ môi trường và tài nguyên biển đảo, đồng thời khẳng định mạnh mẽ quyết tâm phát triển bền vững các ngành kinh tế biển gắn với bảo vệ tài nguyên môi trường và chủ quyền quốc gia trên biển.

Tôi mong muốn Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam 2025 sẽ tiếp tục lan tỏa tình yêu đối với biển, đảo; trách nhiệm của xã hội, của cá nhân đối với môi trường, hệ sinh thái biển.

Cụ thể, với người dân cần thấu hiểu tác động tiêu cực của các hành vi thiếu ý thức như: xả rác thải nhựa, khai thác tài nguyên trái phép đối với môi trường biển và tương lai bền vững. Đồng thời, nâng cao ý thức về trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường biển và ủng hộ các chính sách, hành động hướng biển…

Với doanh nghiệp sẽ nhận thức đầy đủ hơn về trách nhiệm xã hội trong việc bảo vệ môi trường biển và phát triển bền vững.

Đặc biệt, thấy rõ lợi ích kinh tế lâu dài khi áp dụng các hoạt động sản xuất, kinh doanh thân thiện với môi trường biển như: du lịch bền vững, nuôi trồng thủy sản có trách nhiệm, giảm thiểu rác thải nhựa trong chuỗi cung ứng… Hiểu được tầm quan trọng của việc đầu tư vào công nghệ xanh, giải pháp tuần hoàn để giảm thiểu tác động tiêu cực đến biển.

Với chính quyền địa phương sẽ nhận thức sâu sắc hơn về vai trò tiên phong và trách nhiệm lớn lao trong việc triển khai hiệu quả các chính sách, chiến lược về biển. Thấu hiểu sự cần thiết của việc phối hợp liên ngành, liên vùng để giải quyết các vấn đề biển phức tạp như ô nhiễm xuyên biên giới, khai thác tài nguyên. Ngoài ra, nhận diện rõ hơn những thách thức và cơ hội trong quản lý, khai thác và bảo vệ biển, từ đó đưa ra các quyết sách phù hợp.

Tôi kỳ vọng Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam 2025 sẽ không chỉ dừng lại ở nhận thức mà còn chuyển hóa mạnh mẽ thành những hành động cụ thể, thiết thực và bền vững từ mọi cấp độ, như: Giảm thiểu sử dụng đồ nhựa dùng một lần; Phân loại rác tại nguồn; Chủ động tham gia các hoạt động, chiến dịch làm sạch bờ biển; dũng cảm lên tiếng trước những hành vi gây hại cho biển.

Đối với ngư dân, tuân thủ quy định về khai thác, không sử dụng các hình thức đánh bắt hủy diệt. Đối với du khách, giữ gìn vệ sinh môi trường khi tham quan các điểm du lịch biển. Đối với doanh nghiệp, đầu tư các quy trình sản xuất sạch, phát triển các sản phẩm, dịch vụ thân thiện môi trường; đóng góp vào quỹ và các chương trình bảo vệ biển.

* Trân trọng cảm ơn ông!