Phát triển trồng trọt bền vững gắn bảo vệ môi trường

Đảng bộ Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật quyết tâm đưa sản xuất nông nghiệp vượt qua biến động, chuẩn hóa quy trình kỹ thuật, nâng chất lượng nông sản và mở rộng thị trường, tạo nền vững chắc cho giai đoạn phát triển mới.

Giữ vững sản xuất, nâng chuẩn chất lượng, mở rộng thị trường

Trong nhiệm kỳ 2020-2025, Cục Trồng trọt và BVTV cùng hệ thống địa phương, doanh nghiệp và nông dân đã đi qua một giai đoạn nhiều biến động: đại dịch đứt gãy chuỗi cung ứng, thiên tai cực đoan, biến động địa chính trị và rào cản kỹ thuật gia tăng.

Trồng trọt được cơ cấu lại theo hướng đáp ứng thị trường, gắn vùng nguyên liệu với chế biến và xuất khẩu; BVTV chuyển từ “chống dịch” sang quản trị rủi ro sinh học dựa trên khoa học và tiêu chuẩn quốc tế. Công tác kiểm dịch, quản lý phân bón và thuốc BVTV được siết chặt, giúp giảm rủi ro tồn dư, nâng độ tin cậy của nông sản Việt. Sản xuất xanh hơn, an toàn sinh học tốt hơn, tỷ lệ sản phẩm chế biến tăng; nhiều nhóm hàng mở rộng thị trường bằng cách chủ động tháo gỡ rào cản kỹ thuật.

Các chuẩn mực kỹ thuật được cập nhật đồng bộ, gắn yêu cầu giảm phát thải, kinh tế tuần hoàn và an toàn dịch bệnh. Công tác dự báo, giám sát sinh vật gây hại được tăng cường bằng dữ liệu địa lý, viễn thám, tạo nền cho quyết định kịp thời. Ở các ngành hàng chủ lực, cơ cấu giống – mùa vụ – quy trình canh tác được tái thiết kế để thích ứng hạn mặn, mưa lớn, xâm nhập mặn; đồng thời đẩy mạnh mô hình canh tác hữu cơ, tuần hoàn, giảm vật tư đầu vào.

Kiểm dịch thực vật chuyển sang quản lý rủi ro, tăng tiền kiểm tại vùng trồng và cơ sở đóng gói. Việc chuẩn hóa hồ sơ vùng trồng, cơ sở đóng gói, mã số và nhật ký canh tác giúp hạn chế vi phạm lặp lại và tạo “hồ sơ tín nhiệm” cho doanh nghiệp. Các địa phương nâng giám sát nội bộ, kiểm tra chỉ tiêu an toàn trước khi xuất khẩu. Cục phối hợp ngoại giao kỹ thuật để tháo gỡ từng rào cản cụ thể theo thị trường và theo mặt hàng. 

Kết quả là kim ngạch nông lâm thủy sản tăng đều, vị thế xuất khẩu được cải thiện, trong đó nhiều lô hàng chất lượng cao, chế biến sâu chiếm tỷ trọng lớn hơn trong cơ cấu.

Chuẩn hóa thể chế, thúc đẩy chuyển đổi số và nông nghiệp đa giá trị

Để duy trì kết quả sản xuất – xuất khẩu, Đảng bộ Cục đặt trụ cột thể chế lên hàng đầu. Hệ thống văn bản pháp quy về trồng trọt, BVTV, phân bón và kiểm dịch được đồng bộ, giải quyết “điểm nghẽn” và nâng hiệu lực quản lý. Tiêu chuẩn, quy chuẩn, quy trình nghiệp vụ được cập nhật, giúp quản trị rủi ro trên khung thống nhất, giảm chồng chéo ở địa phương.

Chuyển đổi số là đòn bẩy xuyên suốt. Hạ tầng số, dữ liệu chuyên ngành – từ bản đồ vùng trồng, hệ sinh thái sâu bệnh đến hồ sơ lô hàng – được xây dựng theo hướng dùng chung, kết nối Chính phủ và địa phương. Tích hợp dữ liệu địa lý, viễn thám vào giám sát dịch hại, cấp mã số vùng trồng, quản lý vật tư rút ngắn thời gian xử lý, tăng minh bạch và truy xuất. Dịch vụ công trực tuyến, cơ chế một cửa giúp giảm chi phí tuân thủ.

Các mô hình sản xuất được chọn lọc theo tiêu chí “đa tầng giá trị”: xanh, giảm phát thải, an toàn sinh học, thích ứng khí hậu, hiệu quả kinh tế; gắn vùng nguyên liệu, có hợp đồng bao tiêu, khả năng nhân rộng. Trên thực địa, khuyến nông không chỉ hướng dẫn kỹ thuật mà còn hỗ trợ nông dân quản lý hồ sơ số, đáp ứng yêu cầu truy xuất cho EUDR, CBAM và các quy định tương tự.

Quản lý vật tư nông nghiệp được siết chặt từ đăng ký đến lưu thông; ưu tiên chế phẩm sinh học, giảm hoạt chất rủi ro. Danh mục hoạt chất được cập nhật theo khuyến nghị quốc tế để vừa bảo vệ sản xuất, vừa phù hợp ràng buộc thương mại mới.

Ưu tiên tiếp theo là nâng chuẩn chất lượng gắn với thị trường và biến đổi khí hậu. “Bộ ba” mã số vùng trồng – cơ sở đóng gói – hồ sơ lô hàng sẽ là chìa khóa duy trì tăng trưởng. Đầu tư mạnh hơn cho dự báo, cảnh báo sinh vật gây hại, bản đồ nguy cơ thời gian thực giúp chuyển từ bị động sang chủ động.

Chất lượng tăng trưởng chỉ bền vững khi kinh tế nông nghiệp gắn chặt với doanh nghiệp. Kế hoạch triển khai Nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân của ngành đặt mục tiêu doanh nghiệp trở thành nòng cốt trong chuỗi giá trị nông sản, dẫn dắt đầu tư công nghệ cao, liên kết nông dân và HTX. Khi doanh nghiệp tư nhân đầu tư dài hạn, chấp nhận chuẩn quốc tế và chia sẻ dữ liệu, hệ sinh thái trồng trọt - BVTV sẽ có đủ năng lực đi cùng những yêu cầu mới về an toàn thực phẩm, môi trường và khí hậu của thế giới.

Bá Thắng