Ưu tiên bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng hơn lợi ích kinh tế
Chia sẻ tại Tọa đàm “Hoàn thiện pháp luật để kiểm soát thuốc lá mới - Từ thực tiễn đến chính sách” ngày 3/6, bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và Phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho hay, Quy định ở Nghị quyết 173 đã xác định ưu tiên bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng nhiều hơn các yếu tố về mặt kinh tế.
Nói về việc triển khai các chính sách kiểm soát thuốc lá mới, nhiều nhóm đối tượng liên quan, trong xã hội có - giới trẻ đến người hút thuốc trưởng thành, doanh nghiệp, các doanh nghiệp FDI, bà Nguyễn Quỳnh Liên nhận định, mặt hàng này là hàng hóa rất đặc biệt, có tác động rất lớn, ảnh hưởng tới một chuỗi từ khâu sản xuất, lưu thông, kinh doanh đến vận chuyển, sử dụng.
"Mặt hàng này cũng tác động trực tiếp tới sức khỏe người tiêu dùng. Chúng ta đã bàn thảo rất kỹ về các vấn đề liên quan đến hoàn cảnh đời sống, khung pháp lý, đặt ra những quy định để làm sao vừa phúc đáp được yêu cầu quản lý nhưng đồng thời cũng đảm bảo hài hòa lợi ích người tiêu dùng đa dạng", bà Liên nhấn mạnh.
Cũng theo bà, quy định ở Nghị quyết 173 đã xác định ưu tiên bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng nhiều hơn các yếu tố về mặt kinh tế. Trước khi có Nghị quyết 173, Bộ Công Thương từng đề xuất thí điểm quản lý, cho sản xuất nhưng theo phân loại hàng hóa.
Những loại thuốc lá mới nào có tính chất truyền thống, tương tự thuốc lá điếu đang được lưu hành sẽ cho thí điểm lưu hành, quản lý chặt chẽ. Loại thuốc lá mới nào gây ảnh hưởng đặc biệt mà khoa học, y tế đã chứng minh thì cấm tuyệt đối...
Hiện nay, Nghị quyết 173 đặt ra thách thức rất lớn cho các nhà quản lý, nhất là đối với xây dựng hệ thống pháp luật. Trước đây, chúng tôi từng ngồi bàn thảo về vấn đề sửa đổi Luật PCTHTL. Nếu coi đây là thuốc lá thì định nghĩa như thế nào để phân biệt với thuốc lá đang được lưu hành? Định nghĩa như thế nào để người tiêu dùng hay nhà quản lý không bị nhầm lẫn, và đặt ra các quy định để quản lý rành mạch...
"Nếu không rõ ràng sẽ dễ bị đánh tráo khái niệm. Nó sẽ bị lai ghép, không phân biệt được đâu là loại bị cấm hoàn toàn, đâu là loại được lưu hành, đâu là loại sản xuất có điều kiện? Trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển như vũ bão hiện nay, rất khó để mô tả theo khái niệm nhận diện nội hàm hoàn chỉnh", bà liên băn khoăn.
Thế giới cũng có hai luồng khác nhau, có quốc gia cho lưu hành, có quốc gia cho lưu hành một phần và quản lý. Chúng ta cần phải hài hòa được, có chính sách để quản lý, có chế tài xử lý vi phạm... Làm sao để vừa không bị mất nguồn đầu tư FDI tương đối lớn, vừa không ảnh hưởng tới người tiêu dùng, doanh nghiệp, khách du lịch...
Cũng theo bà Liên, chúng ta phải bắt đầu từ các đạo luật. Luật PCTHTL để tuyên ngôn nó là loại gì, nằm trong khung nào; rồi đến Luật Đầu tư... Nếu chỉ nêu quy định cấm chung chung, đưa ra khái niệm dùng chung là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng mà không có phân biệt, không có điều chỉnh rất kỹ lưỡng, ngay từ khâu sản xuất... thì cũng đã có vấn đề về quản lý.
"Dưới góc độ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, chúng tôi quan niệm rằng, tất cả hàng hóa, sản phẩm nào gây hại cho con người, gây hại ở mức độ nào chúng ta sẽ quản lý và kiểm soát ở mức độ đó.
Quy trình xây dựng pháp lý cần có sự tham gia rất sát của người dân, các tổ chức xã hội, các chuyên gia, nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp. Chúng ta không tuyệt đối hóa những lợi ích này mà bỏ qua các lợi ích khác. Chúng ta cần hài hòa và cần phải có khung pháp lý", đại diện MTTQ Việt Nam nhấn mạnh.
Minh Khang