“Nhìn thấu” tài nguyên khoáng sản vùng Tây Bắc

Đề án Tây Bắc là một trong những nhiệm vụ địa chất quan trọng nhất trong chiến lược điều tra cơ bản của ngành địa chất và khoáng sản Việt Nam. Việc hoàn thành Đề án không chỉ giúp làm rõ tiềm năng tài nguyên khoáng sản, mà còn cung cấp bản đồ địa chất chi tiết, cập nhật và chuẩn hóa để phục vụ cho công tác quản lý, quy hoạch, khai thác khoáng sản hiệu quả, phát triển bền vững của các địa phương.

Phát hiện 40 mỏ vàng với trữ lượng gần 30 tấn

Theo ông Trần Bình Trọng, Cục trưởng Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, sau gần 8 năm triển khai thực hiện, Đề án Tây Bắc đã mở rộng phạm vi khảo sát trên một diện tích rộng lớn, qua đó phát hiện nhiều loại khoáng sản đa dạng như đất hiếm, thiếc-vonfram, vàng, đồng, antimon, cùng các loại đá trang trí và đá vôi công nghiệp.

Cụ thể, đề án đã phát hiện và đánh giá 110 mỏ khoáng sản, gồm 25 loại khác nhau như đất hiếm, thiếc-wolfram, vàng, đồng, antimon, đá mỹ nghệ, đá vôi công nghiệp… Trong đó có 17 mỏ quy mô lớn, 43 mỏ trung bình và 50 mỏ nhỏ - vượt gấp đôi mục tiêu ban đầu.

Đặc biệt, trong phân nhóm các mỏ kim loại, 40 mỏ vàng đã được xác định với tổng tài nguyên cấp 333 ước tính đạt hơn 29,8 tấn vàng, bên cạnh 5 mỏ đồng với tổng mức dự trữ hơn 13.000 tấn. Ngoài ra, tại một mỏ đồng ở tỉnh Lào Cai, các đơn vị nghiên cứu còn phát hiện khoáng sản đi kèm có vàng với tổng tài nguyên cấp 333 xác định được hơn 420 kg vàng.

Đây là một thành tựu xuất sắc, mở ra nhiều triển vọng cho hoạt động khai thác đồng thời thu hút vốn đầu tư cho ngành khoáng sản.

Một điểm sáng khác của Đề án là việc xây dựng bản đồ địa chất khoáng sản tỷ lệ 1:50.000 trên diện tích 13.081 m², dựa trên kết quả khảo sát qua 498 lỗ khoan với tổng độ sâu hơn 46.000 m – trong đó 90% các lỗ khoan đã phát hiện được khối quặng, khẳng định tiềm năng lớn dành cho hoạt động khai thác tại khu vực này.

Ngoài ra, đề án cũng đã khoanh định 7 khu vực có triển vọng khoáng sản ẩn sâu, dự báo 15 diện tích phân bố đá magma có tiềm năng khoáng sản chiến lược; điều tra chi tiết 3 khu vực địa nhiệt ở Điện Biên, Lai Châu và Sơn La; phát hiện các di chỉ địa chất và cảnh quan địa mạo có giá trị.

Nổi bật hơn nữa, Đề án đã hoàn thành bản đồ địa chất - khoáng sản tỷ lệ 1:250.000 toàn khu vực Bắc Bộ và tỉnh Nghệ An, thu thập 14 bộ mẫu vật điển hình và bàn giao cho các tỉnh sử dụng. Nhờ việc tích hợp và chuẩn hóa cơ sở dữ liệu địa chất-khoáng sản của vùng Tây Bắc, đề án đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc quy hoạch, quản lý và khai thác khoáng sản một cách bền vững. Thông qua việc đưa 62 khu vực có tiềm năng khoáng sản vào Quy hoạch thăm dò khoáng sản quốc gia giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050. 

Bên cạnh đó, đề án cũng giúp nhiều địa phương có căn cứ khoa học để đề xuất thăm dò, cấp phép khai thác hợp lý, đồng thời kiểm soát tốt hơn tình trạng khai thác trái phép.

Ông Trần Bình Trọng cũng cho biết, một kết quả có ý nghĩa chiến lược lâu dài của Đề án là việc xây dựng và chuẩn hóa cơ sở dữ liệu địa chất và khoáng sản vùng Tây Bắc. Các dữ liệu bản đồ, kết quả điều tra, mẫu phân tích, thông tin mỏ và điểm quặng đã được số hóa, tích hợp thành một hệ thống cơ sở dữ liệu tập trung, hiện đại. Hệ thống này cho phép tra cứu nhanh, chia sẻ linh hoạt và kết nối trực tuyến, hướng đến xây dựng nền địa chất số quốc gia. Đây là tiền đề quan trọng để tiến tới chuyển đổi số toàn diện ngành địa chất, phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý nhà nước, quy hoạch tài nguyên và thu hút đầu tư khai thác khoáng sản theo hướng bền vững.

Nền tảng vững chắc để tỉnh xây dựng các chính sách phát triển khoáng sản

Đánh giá cao kết quả của Đề án, ông Nguyễn Văn Lượng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hà Giang cho rằng, sản phẩm của Đề án là bản đồ địa chất chi tiết tỷ lệ 1:50.000, cùng các dữ liệu khoảng sản đầy đủ, từ đó tạo nền tảng vững chắc để tỉnh Hà Giang xây dựng các chính sách phát triển khoáng sản, công nghiệp và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên hiệu quả. Đây cũng là cơ sở để tỉnh xây dựng các chiến lược phát triển bền vững, vừa phát huy giá trị khoáng sản, vừa bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế - xã hội bền vững 

“Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, khi ngành công nghiệp khai thác khoáng sản đang đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, việc phát triển khoáng sản bền vững tại Hà Giang không chỉ giúp tạo ra giá trị kinh tế, mà còn tạo cơ hội việc làm cho người dân, nâng cao đời sống cho cộng đồng, đồng thời bảo vệ và giữ gìn tài nguyên thiên nhiên cho các thế hệ mai sau. Với những kết quả mà Đề án mang lại, chúng tôi tin tưởng, sẽ có thêm nhiều cơ hội để thúc đẩy đầu tư vào các lĩnh vực công nghiệp chế biến khoáng sản, du lịch sinh thái và các ngành nghề khác, góp phần tạo nên sự chuyển mình mạnh mẽ cho tỉnh Hà Giang”, ông Nguyễn Văn Lượng khẳng định.

Đồng tình với lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hà Giang, bà Trần Thị Thu Hiền, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Yên Bái cho rằng, kết quả Đề án Tây Bắc – một công trình khoa học có ý nghĩa quan trọng, đóng góp thiết thực cho sự phát triển bền vững không chỉ đối với tỉnh Yên Bái nói riêng mà còn khu vực Tây Bắc nói chung. Tỉnh Yên Bái đã mong mỏi từ lâu về một bộ dữ liệu toàn diện, một báo cáo điều tra tổng thể về khoáng sản và các dữ liệu liên quan. Đây chính là cơ sở nền tảng giúp tỉnh hoạch định chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, từ đó huy động các nguồn lực tài nguyên khoáng sản một cách hợp lý để phục vụ tăng trưởng. 

Cam kết hỗ trợ kỹ thuật và chuyển giao dữ liệu

Theo ông Trần Bình Trọng, thành công của đề án “nghiên cứu lòng đất” trên là kết quả của sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường); sự phối hợp hiệu quả của các địa phương và sự cống hiến thầm lặng của hàng trăm cán bộ địa chất trong suốt quãng thời gian gần 8 năm qua.

Ông Trần Bình Trọng khẳng định, với 110 mỏ thuộc 25 loại khoáng sản quan trọng mới phát hiện trong quá trình triển khai dự án - đây là nguồn nguyên liệu khoáng đáng kể, quan trọng cung cấp cho các ngành, các địa phương trong việc phát triển kinh tế - xã hội nếu được khai thác, chế biến, sử dụng trong thời gian tới. 

Với tầm quan trọng đó, Cục trưởng Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam cam kết sẽ hỗ trợ kỹ thuật và chuyển giao dữ liệu để các địa phương khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên điều tra; tiếp tục điều tra chuyên sâu vào các khu vực khoáng sản ẩn sâu và bổ sung điều tra theo chỉ đạo của bộ.

Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam cũng cam kết sẽ hỗ trợ nâng cao năng lực quản lý và đào tạo cán bộ địa phương trong sử dụng cơ sở dữ liệu địa chất - khoáng sản đã bàn giao.

Tại Hội nghị công bố kết quả Đề án Tây Bắc vừa diễn ra, đại diện các tỉnh Tây Bắc cũng đã cam kết sẽ tiếp tục nghiên cứu các kết quả của Đề án Tây Bắc được triển khai tại địa phương để làm rõ tiềm năng tài nguyên khoáng sản; cập nhật bản đồ địa chất chi tiết cũng như cập nhật và chuẩn hóa dữ liệu để phục vụ cho công tác quản lý, quy hoạch và khai thác khoáng sản bền vững của các địa phương trong thời gian tới.

Nguyễn Thuỷ