Khi thực hiện chính quyền hai cấp kể từ ngày 1/7/2025, nội dung bản tin dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn phục vụ các địa phương tăng trong khi đầu mối tiếp nhận thông tin có sự thay đổi. Cục Khí tượng Thủy văn đã nhanh chóng chỉ đạo công tác nghiệp vụ
Thay đổi khu vực và điểm dự báo
Sau khi sắp xếp, cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, 3.321 đơn vị hành chính cấp xã. Trong ngày đầu thay đổi, hệ thống quan trắc, giám sát, dự báo và cảnh báo khí tượng thủy văn (KTTV) vẫn được duy trì thông suốt, liên tục trên phạm vi toàn quốc.
Đại diện Trung tâm Dự báo KTTV Trung ương cho biết, hệ thống dự báo khí KTTV quốc gia sẽ dự báo, cảnh báo cho các khu vực khí hậu đặc trưng của cả nước, trong đó bao gồm 7 khu vực cũ và bổ sung thêm khu vực TP.HCM.
Các khu vực được điều chỉnh theo địa danh hành chính mới gồm: Khu vực Tây Bắc Bộ (bao gồm các tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Lào Cai), khu vực phía Tây và Tây Nam của tỉnh Phú Thọ (là tỉnh Hòa Bình cũ).
Khu vực Đông Bắc Bộ: Tuyên Quang, Cao Bằng, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Bắc Giang, Hải Phòng, Hưng Yên, Ninh Bình, Hà Nội, khu vực phía Bắc của tỉnh Phú Thọ (tỉnh Vĩnh Phúc và Phú Thọ cũ).
Khu vực Thanh Hóa-Huế; Khu vực duyên hải Nam Trung Bộ (Đà Nẵng, Khánh Hòa và ven biển các tỉnh Quảng Ngãi, Gia Lai, Đắk Lắk, Lâm Đồng).
Khu vực cao nguyên Trung Bộ: Phía Tây các tỉnh Quảng Ngãi, Gia Lai, Đắk Lắk, Lâm Đồng.
Khu vực Nam Bộ; Khu vực Hà Nội; Khu vực TP.HCM.
Về thủy văn, dự báo được thực hiện tại các điểm trạm theo lưu vực sông. Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia ban hành bản tin dự báo thủy văn thời hạn ngắn, thời hạn vừa, thời hạn dài đến lưu vực sông cho 6 khu vực.
Trong đó, lưu vực sông Hồng gồm sông Thao, sông Lô, sông Đà, sông Hồng. Lưu vực sông Thái Bình gồm sông Cầu, sông Thương, sông Lục Nam, sông Thái Bình.
Các lưu vực sông thuộc khu vực Bắc Trung Bộ (từ Thanh Hóa đến Huế) gồm sông Mã, sông Cả, sông La, sông Gianh, sông Hương.
Các lưu vực sông thuộc khu vực Nam Trung Bộ (từ Đà Nẵng đến Khánh Hòa) gồm sông Thu Bồn, sông Trà Khúc, sông Kôn, sông Ba.
Các lưu vực sông thuộc khu vực Đông Nam Bộ gồm sông Đồng Nai, sông Bé.
Lưu vực sông Mekong gồm sông Đắk Bla, sông KrôngAna, sông Tiền, sông Hậu.
Trang web của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia đã cập nhật bản đồ hành chính mới với 34 tỉnh/thành phố. Ảnh: TN.Ông Hoàng Đức Cường, Phó Cục trưởng Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ NN-MT) cho biết: Bắt đầu từ ngày 1/7, việc sáp nhập các tỉnh và áp dụng mô hình chính quyền hai cấp đã đặt ra yêu cầu mới đối với ngành KTTV, đòi hỏi phải có những thay đổi kịp thời, phù hợp.
Thay đổi lớn nhất là mức độ chi tiết và nội dung trong các bản tin. Trước đây, nhiều bản tin chỉ chi tiết đến cấp quận, huyện, nhưng hiện nay, yêu cầu là phải chi tiết đến cấp xã. Trong ngắn hạn, chúng tôi có thể sử dụng phương án nhóm các xã thành cụm để cung cấp thông tin thời tiết chung cho khu vực. Tuy nhiên, về lâu dài, mục tiêu là vận hành hệ thống công nghệ để bảo đảm khả năng dự báo, cảnh báo đến từng xã.
“Việc sáp nhập tỉnh khiến địa giới hành chính mở rộng hơn, đồng nghĩa với nguy cơ thiên tai, biến động thời tiết xảy ra nhanh và phức tạp hơn trong phạm vi tỉnh. Vì vậy, tần suất phát hành bản tin của tỉnh tăng lên 2 lần/ngày, thay vì chỉ 1 lần như trước kia. Đối với các bản tin dự báo dài hạn cho khu vực, trong trường hợp một tỉnh nằm ở hai khu vực khác nhau, đơn vị dự báo sẽ ghi rõ địa danh cụ thể để người dân và nhà quản lý nhận biết rõ nơi xảy ra thiên tai, tránh nhầm lẫn giữa các địa phương”, ông Cường cho biết.
Những điều chỉnh kỹ thuật này thực tế đã được thử nghiệm từ trước, là cơ sở để Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ NN-MT) ban hành Quyết định số 279/QĐ-KTTV quy định về phân cấp trách nhiệm ban hành bản tin dự báo, cảnh báo hiện tượng khí tượng thủy văn nguy hiểm; và Quyết định 280/QĐ-KTTV quy định về nội dung, tần suất và phân cấp trách nhiệm ban hành bản tin dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn trong điều kiện bình thường.
Theo đó, từ 1/7/2025, hệ thống dự báo khí KTTV quốc gia sẽ điều chỉnh các điểm dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn đặc trưng cho phù hợp với địa giới hành chính mới; đảm bảo công tác dự báo, cảnh báo hoạt động thông suốt, hiệu quả, phục vụ chính quyền địa phương hai cấp.
Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia dự báo chi tiết đến các tỉnh/thành phố và một số bản tin chi tiết đến các vùng/khu vực đặc trưng. Về dự báo, cảnh báo thời tiết điểm, Trung tâm sẽ ban hành các bản tin với mức độ chi tiết đến 63 địa điểm đặc trưng của 34 tỉnh/thành phố sau sáp nhập.
Các Đài KTTV sẽ tăng tần suất ban hành bản tin dự báo điểm thời tiết đến 10 ngày lên 2 lần/ngày, tương đồng với tần suất ban hành của Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia. Quyết định cũng nêu chi tiết các vị trí dự báo, cảnh báo thời tiết điểm ở cấp phường/xã, thuộc 34 tỉnh/thành phố nơi Đài KTTV đặt trụ sở.
Công tác dự báo, cảnh báo được thực hiện trên nguyên tắc thống nhất và không chồng chéo trong việc ban hành bản tin giữa các cấp; bản tin của cấp dưới chi tiết hóa bản tin của cấp trên.
Bản tin dự báo KTTV thời hạn mùa không còn là một bản duy nhất, mà sẽ tách thành ba bản tin: khí hậu thời hạn mùa, thủy văn thời hạn mùa và hải văn thời hạn mùa, nhằm phù hợp với thực tiễn tại các đơn vị dự báo.
Trong quyết định vừa ban hành, Cục Khí tượng Thủy văn bổ sung phân công trách nhiệm ban hành bản tin dự báo nguồn nước thời hạn ngắn và bản tin dự báo hải văn thời hạn đến 10 ngày cho các Đài KTTV tỉnh (công việc này trước đây chỉ giao Đài KTTV khu vực thực hiện).
Xây dựng ứng dụng thời tiết trên điện thoại
Ông Nguyễn Mạnh Hiển, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, Cục Khí tượng Thủy văn chia sẻ: Từ khoảng tháng 5/2025, Trung tâm đã bắt dầu phối hợp với Trung tâm Hạ tầng dữ liệu thông tin địa lý (thuộc Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam) để xây dựng lại toàn bộ địa giới hành chính cấp xã theo mô hình chính quyền hai cấp phục vụ công tác dự báo.
Các thông tin địa giới mới đã được tích hợp vào hệ thống dự báo, cảnh báo KTTV, nhằm đảm bảo việc cung cấp thông tin đến người dân và hỗ trợ các dự báo viên đưa ra bản tin nhanh chóng, chính xác theo đúng đơn vị hành chính mới. Quá trình phối hợp diễn ra nhịp nhàng và hiện tại, toàn bộ các website của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia đều đã cập nhật dữ liệu theo địa giới hành chính mới. Người dân có thể dễ dàng truy cập các trang này để tra cứu thông tin dự báo theo đúng tên gọi và phạm vi hành chính hiện hành.
Ngoài ra, Trung tâm cũng đang phát triển thêm các phần mềm, ứng dụng di động và mở rộng hoạt động truyền thông trên các nền tảng mạng xã hội. Mục tiêu là tiếp cận người dùng rộng rãi hơn, giúp việc truyền tải thông tin thời tiết, thiên tai được thực hiện một cách nhanh chóng, hiệu quả.
Trạm khí tượng tại thị trấn Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc nay thuộc xã Tam Đảo, tỉnh Phú Thọ. Theo ông Hoàng Đức Cường, thực tế triển khai vẫn sẽ có những vướng mắc, khó khăn. Một số công nghệ hiện vẫn chưa đáp ứng yêu cầu chi tiết đến cấp xã. Bên cạnh đó, khối lượng thông tin trong mỗi bản tin tăng lên kéo theo nhu cầu nhân lực cũng tăng theo.
Về tổ chức nhân lực, khi các tỉnh được sáp nhập, hệ thống dự báo viên hiện vẫn đang làm việc tại các cơ sở khác nhau và kết nối công việc trực tuyến. Tuy nhiên, về lâu dài, chắc chắn sẽ cần tập trung lực lượng dự báo viên tại trụ sở hành chính trung tâm của tỉnh mới để tăng hiệu quả phối hợp với các đơn vị sử dụng bản tin.
Mặt khác, trước đây, các trạm KTTV thường đại diện cho đơn vị hành chính cấp huyện hoặc quận. Trưởng các trạm này cũng là thành viên Ban chỉ huy phòng chống thiên tai và phòng thủ dân sự cấp huyện. Với mô hình hành chính mới, chúng tôi đã đề xuất với địa phương để các trưởng trạm tiếp tục tham gia vào Ban chỉ huy phòng chống thiên tai tại các xã. Điều này nhằm đảm bảo công tác dự báo, cảnh báo thiên tai vẫn thông suốt trong bối cảnh mưa lũ liên tục diễn biến phức tạp.